TIN TỨC

1. Cơm cháy 

Nếu phải chọn một món ăn làm nên “thương hiệu” ẩm thực Ninh Bình, thì chắc chắn cái tên đầu tiên được nhắc đến chính là cơm cháy. Đây không chỉ là món ăn vặt dân dã mà còn là niềm tự hào của người dân nơi đây, ghi dấu trong lòng du khách bởi hương vị giòn rụm, đậm đà và rất riêng biệt mà không phải nơi nào cũng làm được.

Nghe qua cái tên "cơm cháy", nhiều người có thể lầm tưởng đây là món ăn dễ làm, chỉ đơn giản là phần cơm bị cháy được tận dụng. Thế nhưng, để có một miếng cơm cháy ngon chuẩn vị Ninh Bình thì đó là cả một quá trình đòi hỏi sự cầu kỳ và tỉ mỉ từ khâu chọn nguyên liệu cho đến kỹ thuật chế biến.

Trước hết, gạo được dùng phải là loại gạo dẻo thơm, hạt mẩy, trắng đều – thông thường là gạo nếp cái hoa vàng hoặc gạo tám thơm Hải Hậu. Gạo sau khi nấu chín được dàn đều lên chảo hoặc khay để tạo thành từng lớp mỏng rồi sấy khô và chiên giòn vàng rộm. Thành phẩm là những miếng cơm cháy vàng óng, giòn tan nhưng không hề cứng, không ngấy dầu và vẫn giữ được vị ngọt nhẹ tự nhiên của gạo.

Điểm nhấn khiến cơm cháy Ninh Bình nổi bật chính là nước sốt ăn kèm. Loại nước sốt truyền thống đặc trưng thường được chế biến từ nước hầm xương sánh đậm, kết hợp cùng hành khô, ruốc (chà bông), tiêu và các gia vị bí truyền. Khi rưới nước sốt lên miếng cơm cháy, hương vị lập tức được nâng tầm – vừa đậm đà, vừa béo ngậy nhưng không hề ngấy, rất cuốn miệng.

Ngày nay, bên cạnh kiểu truyền thống, cơm cháy Ninh Bình đã được biến tấu đa dạng hơn để chiều lòng thực khách: cơm cháy mắm hành, cơm cháy tôm khô, cơm cháy thịt băm… Mỗi loại đều có một phong cách riêng, phù hợp với khẩu vị nhiều độ tuổi và vùng miền khác nhau.

Dù ăn tại chỗ hay mua về làm quà, cơm cháy Ninh Bình vẫn luôn là một lựa chọn được yêu thích nhờ hương vị khó quên và độ “ăn chơi” đúng chuẩn. Nếu có dịp ghé Ninh Bình, đừng quên tìm đến những địa chỉ uy tín để thưởng thức món ăn đặc sản tưởng quen mà lạ này – nơi chiếc bánh cơm giòn rụm có thể kể cho bạn nghe câu chuyện của cả một vùng đất.

2. Thịt dê núi 

Bên cạnh cơm cháy trứ danh, thịt dê núi Ninh Bình chính là món ăn tiếp theo mà bất kỳ ai đặt chân đến vùng đất cố đô cũng nhất định phải thử. Không phải ngẫu nhiên mà món đặc sản này đã được vinh danh là một trong 50 món ăn đặc sản Việt Nam do Trung tâm Kỷ lục Việt Nam công nhận vào ngày 07/9/2012. Điều này không chỉ khẳng định giá trị ẩm thực mà còn tôn vinh nét văn hóa địa phương đặc sắc của Ninh Bình.

Điểm đặc biệt khiến thịt dê Ninh Bình trở nên khác biệt so với những vùng miền khác nằm ở phương pháp chăn nuôi thả tự nhiên. Những đàn dê được nuôi trên các triền núi đá vôi, tự do di chuyển và kiếm ăn với nguồn thức ăn hoàn toàn tự nhiên như lá cây rừng, cỏ dại, thuốc nam,... Nhờ vậy, thịt dê ở đây săn chắc, ít mỡ nhưng lại mềm ngọt và giàu giá trị dinh dưỡng. Vị thịt đậm đà, thơm tự nhiên, không bị hôi như dê nuôi nhốt là lý do khiến thực khách càng thêm yêu thích.

Tại Ninh Bình, các quán chuyên phục vụ dê núi mọc lên rất nhiều, đặc biệt là quanh khu vực Tràng An, Tam Cốc, Hoa Lư hay trung tâm thành phố. Dù là nhà hàng sang trọng hay quán ăn bình dân, bạn đều có thể dễ dàng thưởng thức những món ngon chế biến từ thịt dê. Điều thú vị là mỗi quán lại có một bí quyết riêng trong việc nêm nếm và chế biến, tạo nên hương vị đặc trưng không trộn lẫn.

Một số món ăn từ dê được yêu thích nhất phải kể đến:

Dê tái chanh: Đây là món ăn thể hiện rõ sự tinh tế trong cách chế biến. Thịt dê được thái mỏng, bóp cùng nước cốt chanh, gừng, sả, mè rang và lá chanh thái sợi. Món ăn giữ được độ mềm ngọt tự nhiên của thịt, lại thấm vị chua nhẹ, cay cay, rất bắt miệng.

• Thịt dê xào sả ớt: Món này nổi bật bởi hương thơm nồng nàn của sả hòa quyện cùng vị cay của ớt và độngọt tự nhiên của thịt dê. Rất thích hợp ăn cùng cơm trắng hoặc dùng làm món nhắm trong các buổi tụ họp.
• Lẩu dê: Một nồi lẩu nóng hổi, nghi ngút khói với nước dùng ninh từ xương dê kết hợp cùng thuốc bắc và các loại rau rừng sẽ là lựa chọn tuyệt vời trong những ngày se lạnh. Lẩu dê không chỉ thơm ngon mà còn rất bổ dưỡng.
• Dê nướng tảng, dê hấp tía tô, dê nấu rượu mận... cũng là những món ăn đặc sắc mà bạn không nên bỏ lỡ khi khám phá nền ẩm thực của Ninh Bình.

Không chỉ đơn thuần là món ăn, thịt dê núi Ninh Bình còn là biểu tượng của sự giao hòa giữa thiên nhiên và văn hóa địa phương, là minh chứng cho cách người dân nơi đây tận dụng nguồn tài nguyên bản địa một cách khéo léo để tạo nên sản vật độc đáo, góp phần làm phong phú thêm bản đồ ẩm thực Việt Nam.

3. Miến lươn

Nếu miền Trung tự hào với cháo lươn Nghệ An thì Ninh Bình lại gây thương nhớ với một món ăn “anh em” không kém phần nổi tiếng: miến lươn. Dù không quá cầu kỳ về hình thức, nhưng chỉ cần một lần nếm thử, bạn sẽ dễ dàng bị chinh phục bởi hương vị đậm đà, hài hòa và tinh tế của món ăn này. Đây cũng là món ăn quen thuộc trong mọi khung giờ, từ bữa sáng đến bữa tối, dù ăn nhẹ hay ăn no đều rất phù hợp.

Điều làm nên “linh hồn” của món miến lươn chính là chất lượng thịt lươn – và người Ninh Bình đặc biệt kỹ tính trong khâu chọn nguyên liệu. Lươn được dùng thường là loại đồng, có kích thước vừa phải, mình chắc, ít nhớt, thịt ngọt và thơm hơn hẳn lươn nuôi. Sau khi được làm sạch kỹ lưỡng và khử mùi bằng rượu gừng, lươn được đem luộc hoặc xào (tùy theo phong cách từng quán), sau đó tách thịt và xé nhỏ hoặc thái sợi để chế biến.

Tuy mỗi quán tại Ninh Bình có một bí quyết nấu nước dùng riêng, nhưng điểm chung vẫn là sự hài hòa tuyệt đối giữa vị ngọt thanh từ xương hầm và hương thơm từ các loại gia vị truyền thống như gừng, hành khô nướng, tiêu, nước mắm nhĩ... Nước dùng trong, có độ ngậy nhẹ nhưng không hề ngấy, tạo cảm giác thanh mát và trọn vị khi thưởng thức.

Miến dùng cho món này là loại miến dong thủ công, sợi nhỏ, dai vừa phải và đặc biệt là không bị bở dù ngâm lâu trong nước. Khi ăn, sợi miến quyện lấy nước dùng, thấm đẫm hương vị, tạo nên trải nghiệm ẩm thực đầy đặn và trọn vẹn.

Một bát miến lươn Ninh Bình đạt chuẩn thường gồm:

• Miến mềm nhưng không nát
• Lươn săn chắc, ngọt thịt, không tanh
• Nước dùng đậm vị, trong veo, thơm mùi hành nướng
• Ăn kèm rau thơm, giá đỗ, hành lá và đôi khi có thêm tóp mỡ hoặc hành phi vàng giòn

Ngoài phiên bản miến nước truyền thống, miến lươn trộn cũng rất được ưa chuộng – miến được xào săn cùng thịt lươn, hành phi, rau sống và nước sốt đặc chế, mang lại vị đậm đà và khác biệt.

Không chỉ là món ăn thường nhật của người dân địa phương, miến lươn Ninh Bình còn là một điểm sáng trong bản đồ ẩm thực của vùng đất Cố đô, hấp dẫn thực khách trong và ngoài nước. Mỗi tô miến mang đến không chỉ là hương vị mà còn là câu chuyện của vùng đất gắn liền với đồng quê, núi đá và truyền thống lâu đời.

Nếu có dịp đặt chân tới Ninh Bình, đừng quên dừng lại ở một quán miến lươn nhỏ ven đường – nơi bạn có thể tìm thấy một hương vị dung dị mà ấm lòng, khiến người ta muốn quay lại mãi.

4. Nem chua Yên Mạc 

Nếu bạn đang băn khoăn không biết nên mua gì mang về làm quà sau chuyến du lịch Ninh Bình, thì hãy để nem chua Yên Mạc trở thành gợi ý số một. Không quá hào nhoáng, không cầu kỳ trong hình thức, thế nhưng món ăn này lại mang trong mình nét duyên mộc mạc và hương vị đặc trưng “gây thương nhớ” cho biết bao thực khách gần xa.

Nem chua Yên Mạc có nguồn gốc lâu đời từ xã Yên Mạc, huyện Yên Mô – vùng quê yên bình nằm giữa lòng Ninh Bình. Từ bao đời nay, người dân nơi đây vẫn lưu giữ bí quyết làm nem truyền thống, truyền từ đời này sang đời khác mà không hề bị mai một. Khác biệt lớn nhất của nem Yên Mạc so với các loại nem chua ở vùng khác nằm ở cách chế biến và nguyên liệu được chọn lọc kỹ càng.

Nguyên liệu chính để làm nem là thịt mông heo tươi, săn chắc, được giã tay thay vì xay bằng máy để giữ được độ kết dính và độ dẻo tự nhiên. Thịt sau khi giã nhuyễn sẽ được trộn đều với sợi bì lợn thái mỏng cùng một số gia vị như tiêu, tỏi băm và một lượng muối vừa phải để tạo điều kiện lên men tự nhiên.

Sau khi trộn xong, nem được gói rất đặc biệt: lớp trong cùng là lá ổi non – tạo mùi thơm nhẹ và giúp giữ độ ẩm, tiếp theo là lớp lá chuối tươi gói bên ngoài, buộc chặt bằng dây chuối khô. Nhờ quy trình gói chặt và khéo léo này, nem sẽ tự lên men chua chỉ sau khoảng 2–3 ngày ở điều kiện thường, lúc đó là thời điểm lý tưởng nhất để thưởng thức.

Điều thú vị ở nem chua Yên Mạc không chỉ nằm ở hương vị chua dịu thanh nhẹ mà còn ở cách thưởng thức “rất Ninh Bình”. Người sành ăn thường sẽ gói nem cùng lá ổi, lá sung, rau thơm rồi chấm với bát nước mắm chanh tỏi ớt pha vừa miệng. Vị chua thanh của nem, vị chát nhẹ của lá sung, vị the the của tỏi, vị thơm của rau sống – tất cả hòa quyện tạo nên một bản giao hưởng vị giác mà ai đã thử một lần đều không thể quên.

Không chỉ là món ăn vặt quen thuộc, nem chua Yên Mạc còn là món khai vị trong nhiều mâm cơm cỗ truyền thống của người dân Ninh Bình, đặc biệt trong những dịp lễ Tết, giỗ chạp. Và với đặc điểm dễ bảo quản, gói gọn tiện lợi, đây cũng là món quà lý tưởng để bạn mang về biếu người thân, bạn bè sau chuyến đi.

Nem chua Yên Mạc không chỉ là một món ăn, mà còn là tinh hoa văn hóa ẩm thực của miền quê Ninh Bình – nơi những giá trị truyền thống vẫn được gìn giữ và nâng niu qua từng lớp lá chuối, từng sợi bì, từng thớ thịt thơm.

5. Gỏi cá nhệch 

Khi nhắc đến các món gỏi cá nổi tiếng ở Việt Nam, người ta thường nghĩ đến gỏi cá mè, cá trích hay cá lăng… Tuy nhiên, nếu bạn có dịp ghé thăm vùng đất Ninh Bình, đừng bỏ qua cơ hội thưởng thức gỏi cá nhệch – một món ăn tuy còn mới lạ với nhiều người nhưng lại là đặc sản “độc quyền” đầy tự hào của vùng đất ven biển Kim Sơn.

Cá nhệch là loài cá nước lợ, sinh sống nhiều tại khu vực ven vịnh Bắc Bộ, đặc biệt là vùng bãi bồi Kim Sơn – nơi có hệ sinh thái đa dạng và nguồn nước trong lành, giàu phù sa. Về hình dáng, cá nhệch trông khá giống lươn – thân dài, trơn bóng – khiến nhiều người lầm tưởng là “họ hàng xa” của lươn đồng. Tuy nhiên, thịt cá nhệch trắng, săn chắc và ít mỡ hơn, đặc biệt phù hợp để chế biến các món sống như gỏi.

Để làm được một đĩa gỏi cá nhệch ngon đúng điệu, đầu bếp cần trải qua một quá trình chế biến công phu. Cá sau khi được làm sạch và đánh vảy kỹ lưỡng, phải chà qua muối và giấm nhiều lần để loại bỏ chất nhớt và mùi tanh đặc trưng. Sau đó, thịt cá được lọc riêng, thái lát mỏng và ướp với gia vị truyền thống như riềng, sả, gừng, tỏi, tiêu và một chút nước cốt chanh hoặc giấm – vừa để át mùi, vừa giúp thịt cá săn lại, đậm đà.

Phần không thể thiếu tạo nên linh hồn của món gỏi cá nhệch chính là thính gạo nếp rang vàng. Gạo được chọn là loại gạo nếp ngon, rang đều tay cho tới khi thơm lừng, sau đó xay mịn để rắc lên thịt cá đã ướp. Lớp thính không chỉ tăng vị bùi béo, mà còn giúp tạo độ khô ráo và dậy mùi hấp dẫn cho món ăn.

Món này thường được cuốn cùng rau sống trong lá sung hoặc bánh đa, chấm kèm nước mắm gừng pha chế đậm đà – tạo nên hương vị hài hòa, độc đáo và cực kỳ lôi cuốn.

Điều đặc biệt là gỏi cá nhệch không chỉ ngon mà còn rất tốt cho sức khỏe nhờ chứa nhiều đạm, ít chất béo và sử dụng nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên, không dầu mỡ. Bởi vậy, dù là món ăn dân dã, gỏi cá nhệch vẫn luôn chiếm được cảm tình của những người sành ăn – đặc biệt là các du khách ưa khám phá ẩm thực bản địa.

Nếu bạn đã quá quen thuộc với các món gỏi truyền thống, thì gỏi cá nhệch Ninh Bình sẽ là một trải nghiệm hoàn toàn mới mẻ, đậm đà, sâu sắc và đáng nhớ trong hành trình khám phá văn hóa ẩm thực của vùng đất cố đô.